Како се слави Великден во Македонија, како во светот?

Еден од најубавите празници, вака ќе ви одговорат граѓаните доколку ги прашате за најголемиот, но и најстариот христијански празник, денот на Христовото воскресение – Великден.

Граѓаните постат, ги спремаат домовите, задолжително се вапцаат јајца, се посетуваат црквите, се спремаат гозби - ова се главните активности пред и за време на Великден.

Иако во последно време поради слободните денови станува помодарство за време на великденските празници да се оди на дестинации ширум светот, сепак за  најголем дел од православните граѓани вистинското славје е во домот со најблиските.

Празникот на воскреснувањето на Господ Исус Христос се празнува секоја година во различно време и еден е од т.н. подвижни празници. За датумот на Великден се зема првата недела по полна месечина на ден на пролетната рамнодневица или веднаш по неа. Кај припадниците на православната вера Великден секоја година паѓа во период од 4 април до 8 мај.

Главното обележување на Великден се вапцани јајца. Порано се бојадисувале само црвени јајца, а се верува дека овој обичај потекнува од Марија Магдалена, која според Библијата, однела јајца обоени во црвена боја пред тогашниот римски цар Тибериј кога се дознало дека Христос Воскреснал. Иако Велики Петок е најтажниот ден за сите христијани во светот, Великден веднаш по Божик се смета за најрадосен христијански празник.

На ден Великден, великденскиот Понеделник и Вторник, кои се по него, православните христијани во светот се поздравуваат со Христос Воскресе и се одговара со Ваистина Воскресе.

Христијаните се радуваат на Великденските обичаи, а посебно децата. Во разни делови на земјата важат различни обичаи. Па така, некој вапца јајца на Велики Четврток или пак Велика Сабота. Некои ги вапцаат јајцата само во црвена боја или со кромид, а некои ги шараат на најразлични можни начини. За вапцање на јајцата задолжена е домаќинката на куќата, која во зависност од навиките, ги бојадисува сама или со децата. Во многу краишта, таа прво се прекрстува се помолува на Бога, а потоа во тенџере во кое се варат Великденските јајца истура малку светена вода и тоа главно таа која е светена во текот на Великденскиот пост. Според обичајот, првото јајце се вапца со црвена боја и се смета за чувар на куќата. Тоа се чува се до следната година. Во некои краишта ланското јајце чувар на куќата се става кај стоката, додека во некои се затрупува во мравјалник.

Според некои верувања црвената боја ја означува божествената природа, додека сината ја означува човековата. Затоа во некои краеви јајцата се вапцаат во овие две бои. Но, во последното време креативноста при вапцањето јајца е толку голема, што и на социјалните мрежи можеме да видиме исклучително интересни бојадисани јајца со различни бои и дизајни.

Во текот на Велика Сабота, домаќинките главно подготвуваат храна за Великден. Децата се бањаат со вапцани јајца, а за денот Великден се станува порано и се легнува навечер порано. Домаќинката подготвува вода за миење на семејството во која се става чуварот на куќата, дрен, босилек и здравец.

Во многу места обичај е секој од домашните да присуствува на Великденската литургија, а по враќањето дома да се омрсат прво со великденски јајца. Сите од семејството се кршат со вапцани јајца и се води сметка за избор на јајцето, бидејќи во некои куќи се води сметка за победникот.

Ако Великден се паѓа во време пред уште некој голем православен празник, Ѓурѓовден, тогаш во некои краишта за Великден не се јаде јагнешко месо.

За Великден се меси погача, која се украсува со плетенки и во која се прават вдлабнатини, во кои се ставаат великденски јајца. И овој обичај варира од место во место. Па некаде се месат повеќе плетени погачи и потоа се разменуваат со пријателите.

Дали некогаш сте се запрашале како се слави Великден во други земји?

Празникот се одбележува на нешто поинаков начин и обично на различни датуми кај православието, католицизмот и протестантите. Великден се прославува на различни начини во различни делови од светот, но сите верници го слават денот на Христосовото воскресение, славејќи го здравјето, среќата, спокојот во семејството на свој начин.

За децата во некои краишта се кријат колачи и јајца во домот и во дворот, а тие почнуваат да ги бараат веднаш по Великденскиот појадок.

Во градските средини се украсува домот со разни нови украси како пластични јајца и разни декорации кои денес можат да се купат во специјални продавници. Во селските средини куќата се украсува пред се со цвеќе.

Познат во Шпанија како Семана Санта, или Света недела, Великден се празнува цели седум дена на Пиринејскиот полуостров.

Прославите започнуваат во текот на последната недела од Великиот пост и е обележана со огромни и сложени верски поворки во речиси секој град и село низ целата земја.

Луѓето парадираат низ улиците во костими или во наметки со качулка и се прикажуваат различни сцени од Библијата, а честопати се придружени со музика во живо. Некои од најпознатите се случуваат во Замора, Ваљадолид, Севиља и Гранада. За јадење се подготвува торија (слично на францускиот тост), пестиња и колачи се популарни во ова време.

Слично како во Шпанија, многу од француските велигденски обичаи потекнуваат од католичката традиција и како таков празникот обично е религиозна работa. Една таква традиција налага црковните ѕвона да престанат да бијат околу Великден како знак на почит кон смртта на Исус.  Откако во недела ќе почнат да бијат камбаните, започнува ловот на великденските јајца - или „chasse aux oeufs“.

Француските деца имаат лов на велигденски јајца во Великденската недела наутро. Јајцата се обично чоколадни, а не тврдо варени, иако Французите исто така играат игри со сирови јајца на Великден. Постојат неколку Великденски игри, како што се натпревари во фрлање и фаќање јајца и гледање кој може најдолго да фрли и фати јајце без да го скрши. Друга игра со сурови јајца потекнува од католичката традиција во Франција. Во оваа игра, децата земаат по едно сурово јајце и ги тркалаат по ридот (симулирајќи го каменот што се тркала од гробот на Исус). Во оваа симболична игра, детето чие јајце патува најдалеку без да се скрши е победник

Традиционалната храна се врти околу јагнешкото месо, сирењето, компирот и чоколадото. Французите, сепак, како што би очекувале, имаат и свои индивидуални великденски традиции. Можеби не е изненадување што со оглед на очигледните кулинарски таленти на Франција, многу од великденските традиции вклучуваат и храна. Во градот Безје, илјадници луѓе се собираат во понеделник наутро за да направат огромен омлет, кој обично се состои од 15.000 јајца и 40 готвачи.

Великден е важен празник во Франција и има многу традиции кои одат со Великден, затоа не заборавајте да им посакате на сите ваши пријатели и колеги ентузијастички „Joyeuses Pâques“ (Среќен Великден)!

Велики петок и великденски понеделник се државни празници во Германија, а тие слават со палење огнови околу зајдисонце на Велика Сабота.

Некои места го претворија „osterfeuer“ (великденски оган) во мини фестивали со штандови на кои се продаваат колбаси, вино и возења на забава, додека други заедници ставаат огромни бали слама во дрвено тркало, го запалуваат и го спуштаат по ридот (познат како Остеррад).

Други традиции вклучуваат украсување на „Великденско дрво“ со рачно насликани јајца, познати како Ostereierbaum. Обично, семејствата ги закачуваат украсите од мало дрво за домаќинство, но можете да ги обесувате од поголемо зеленило во вашата градина.

Исто така, во Германија е традиционално да се јаде нешто зелено на Велики четврток, кој се нарекува Gründonerstag - или „зелен четврток“. Зачинет, сладок леб, збогатен со јајца и млечни производи и ишаран со бадеми, захаросани суво грозје се исто така популарни за време на Великден за појадок и попладневен чај.

Не е изненадувачки, папата ги води прославите на Великден во Италија, одржувајќи огромна миса на Велики петок во базиликата Свети Петар каде што се слави Виа Крстот, или Станицата на Крстот. За време на мисата, на ноќното небо се подига огромно распетие направено од запалени факели.

Во Фиренца, Великденската недела се одбележува со Scoppio del Carro, преведен како „Експлозија или експлозија на автомобилот. Тоа е обичај стар со векови и е фасцинантен великденски обичај што се слави секоја година. Овој уникатен обичај влече корени од средниот век и стана важен културен настан во градот Фиренца.

На друго место во Италија во текот на трите дена, се одржуваат верски поворки во кои луѓето се облекуваат во антички костими и парадираат артефакти, статуи и маслинови гранки низ главните плоштади.

Една од најпопуларните јадења на полуостровот во овој период е Colomba di Pasqua, традиционална торта која е слична на панетоне.

Во вековниот народен ритуал кој изгледа неверојатно слично на Ноќта на вештерките, децата и во Финска и во Шведска се облекуваат како великденски вештерки (påskkärring) и одат од врата до врата во нивните маала со надеж дека ќе добијат чоколадо.

Младите носат украсени шамии, ги бојадисуваат лицата и носат гроздови украсени врбови гранчиња, слики и цртежи кои ги заменуваат за слатки задоволства.

Низ централна и источна Европа постои древна традиција според која луѓето се обидуваат да се натопат меѓусебно со кофи со вода, обично мажите ги натопуваат жените во понеделник на Великден.

Познат како Smigus-dyngus (влажен понеделник),  ритуалот наводно се базира на плодноста на жените, при што водата има ефект на чистење во обид да направете ги здрави за претстојната пролет.

Во Унгарија учесниците често  се облекуваат во народни носии, а мажите ги полеваат жените со кофи со вода или парфем. Во Полска, традиционално жените се натопуваат, но денес тоа стана повеќе водена борба ширум земјата. По натопувањето, обично жените потоа им обезбедуваат на мажите храна и алкохол. Друга великденска традиција постојат во овие земји во кои мажите ги камшикуваат жените со специјален рачно изработен камшик направен од врба и украсен со панделки. Не е наменет да биде болен, наводно им помага на жените да ја задржат својата младост, здравје и плодност во текот на целата година.

Побожните католици на Филипините се пријавуваат доброволно да бидат „распнати“ на Велики петок за да го репризираат страдањето на Исус, во особено грозоморна практика која е осудена од црквата.

Илјадници луѓе ја гледаат реконструкцијата, позната како Сан Педро Кутуд, во провинцијата Пампанга, во која верниците се приковани на крстови за да се искупат за своите гревови или да се молат за другите.

Покајниците доброволно сакаат да имаат клинци долги два инчи во нивните дланки и стапалата. Тие се симнати од крстот штом ќе почувствуваат искупување на нивните гревови.

Како што би очекувале од тропски остров, Великден е многу порелаксиран и многу потопол отколку што е за нас во Европа. Затоа овде луѓето од сите возрасти сакаат да го слават Велики петок на плажа, каде што летаат и специјални домашни и купени змејови.

Змејовите наводно го претставуваат Христовото воскресение и доаѓаат во сите облици, бои и големини. Некои се толку големи што бараат неколку луѓе за да ги пренесат во воздухот. Заедно со летањето змејови, тие уживаат во јадењето рибни колачи и топли крос лепчиња во овој период од годината.

Грција и побожноста одат рака под рака. Овде Великден е најсветиот празник во годината обележан со цела недела на празнување. Во Атина, Велики петок го означува првиот главен настан каде репликата на Христовиот гроб се носи низ градот. Најсветите великденски настани се случуваат следниот ден кога луѓето се собираат во црквите на полноќ носејќи незапалени свеќи за да го прогласат Христовото воскресение. По напорниот 40-дневен пост, менито вклучува печено јагнешко месо и многу обоени јајца.

Великден на Крф е како никаде на друго место, огромен верски празник и најважен во Грчката православна црква. Меѓутоа, Великден на Крф добива сосема поинакво значење. Aко навистина сакате да го почувствувате, треба да го посетите Крф. Секоја година привлекува илјадници луѓе од Грција и од странство. Секој сака да го доживее овој голем наплив од емоции за време на Страсната седмица.

Светата недела започнува на Цветници. Литијата започнува во црквата „Свети Спиридон“. Се одржува секоја година без исклучоци од 1630 година. Еден од главните моменти на овој ден е градската филхармонија која учествува, инаку познати како „дувачки оркестари“. Не се само еден или два од овие бендови, туку вкупно 18!

Добар понеделник

Започнува традиционалното великденско готвење. Меѓу многуте локални деликатеси, се чувствува мирисот на „Фојаца“. Ова е традиционален сладок леб со црвено јајце. „Мандолато“ е исто така популарно за време на Великден.

Велики вторник

Се посетува градската црква да се слушне за приказната за „Марија Магдалена“. Овие богослужби се одржуваат во попладневните часови.

Велики четврток

Ова е денот кога се бојадисуваат јајцата во црвено. Обичај длабоко вкоренет во раната христијанска ера. Тоа го симболизира повторното раѓање на животот и природата и крвта на Христос. Интересен факт што треба да се спомене овде е дека и покрај вообичаените разлики во датумите помеѓу православниот и католичкиот Великден, Католичката црква учествува на  црковната литургија во католичката катедрала „Дуомо“.

Добар Петок

Рано на овој ден, младите девојки ќе почнат да го украсуваат Епитафот со цвеќиња. Ова е втор најважен ден на грчкиот православен Великден. Литургијата е истакната со изнесувањето на епитафот од црквата и придружен со хорот и филхармонијата.

Настаните и обичаите се она што навистина го прави Великден на Крф уникатно искуство. Денот започнува рано околу шест часот. Кога е објавено првото Воскресение околу 11 часот, луѓето  држат големи, црвени глинени садови полни со вода, обично на нивните балкони и тераси и тие почнуваат да ги фрлаат надолу и на празните улици. Во тоа време, луѓето си велат „Христос Анести“, (Христос воскресна), на што тие одговараат: „Алитос“, (тој навистина воскресна).

Ноќта не завршува тука секако. По полноќната миса, семејствата се собираат околу нивните маси на голема гозба со одлична храна за да се задоволат сечиј вкус. Тоа секако е искуство толку уникатно што ќе остане со вас до крајот на животот.

Великден во Торонто е време на прослава. Од лов на јајца и културни свечености до семејни активности и собири во заедницата, градот нуди многу бесплатни настани за жителите и посетителите да уживаат. Без разлика дали барате традиционални велигденски искуства или истражувате нови културни традиции, има за секој по нешто во овој посебен период од годината.

Великденски лов на јајца

Ловот на великденски јајца е безвременска традиција која ја негуваат луѓето од сите возрасти. За среќа, Торонто е домаќин на неколку лов на јајца кои ветуваат забавни авантури за семејствата и за поединците. Еден значаен настан е Великденски лов на јајца кај катедралната црква Свети Џејмс. Децата можат да истражуваат додека ловат шарени јајца.

Културни прослави

Еден белег е „Поворката на Велики петок“ во Мала Италија. Организирана од локални цркви, оваа свечена, но визуелно неверојатна поворка ги реконструира Станиците на Крстот, привлекувајќи голем број учесници и гледачи. Додека поворката се движи низ улиците, гледачите можат да бидат сведоци на драматични изведби кои прикажуваат сцени од Страдањата Христови, обезбедувајќи трогателен потсетник за вистинското значење на Великден.

Великден во Виена и во цела Австрија се празнува и во недела и во понеделник. Многу од помалите продавници и повеќето канцеларии се затвораат  попладне на Велики петок и не се отвораат повторно до следниот вторник.

Храната игра значајна улога на секој празник. Освен месо, се подготвува, великденски леб со суво грозје. На многу великденски трпези ќе најдете корпа со бојадисани јајца. Великденската вечера како и другите оброци во Виена е време за забавување и уживање во времето со семејството и пријателите, па немојте да се изненадите ако неколку часа подоцна сè уште седите на масата

Великденски огнови

Во алпските провинции во Австрија, великденските пожари горат на планинските врвови по зајдисонце на Велика Сабота, а бендови музичари одат низ градовите свирејќи свети химни. Огновите на Великден биле пред христијанството и првично биле наменети да го прослават доаѓањето на пролетта.

Виенски фестивал Остеркланг

Фестивалот Остеркланг е серијалот за великденски концерти во Виена, кој ги поздравува некои од најголемите имиња на класичната музика на места низ градот. Виенската филхармонија од светска класа обично настапува, а концертите имаат тенденција да ја одразуваат приказната за Страдањата Христови.

Велигденски пазари

Околу црквата Калвариенберг во 17-тиот округ постои великденски пазар веќе 350 години. Помеѓу многуте понуди, типична играчка што се наоѓа на овој пазар е качувачот на дрво, врежан кукла што може да се направи за да се качува нагоре и надолу по стап. Се претпоставува дека е реплика на библискиот Закхеј, кој се качил на дрво во Ерихон, толку подобро е да се види Исус.