Повозрасните, односно тие што се со поголема рам меморија, паметат дека Скопје пред земјотресот бил град во кој доминирале маалата и ниските куќи, со пространи бавчи и дворови. Тие секако паметат дека во Капиштец наместо сегашните многубројни згради, имало само неколку железнички пруги, а делот од Драмски театар па сѐ до Влае бил исто така пустелија, во кој имало само бавчи и голем канал. За Аеродром и Ново Лисиче да не правиме муабет.
По катастрофалниот земјотрес во 1963 година, градот се отворил од сите страни, а миграцијата село - град удрила жестоко по кревкото ткиво на Скопје.
Последните 20-тина години во Скопје се случи вистински инвеститорски бум, па така речиси секоја општина со разни мерки го стимулираше (не)планското градење во својот атар.
И додека едни мислат дека токму отвореноста на Скопје му се удрила од глава, други едвај чекаат да ја продадат родната нива и да си купат стан во Скопје, кој пред неколку години го плаќаа по 1 000 евра за квадрат во најелитните делови на главниот град, што беше реално и издржливо, а сега по 2000 илјади евра. И не само тие. Високата цена на становите е проблем и за младите брачни двојки без кров над главата, за многудетните семејства кои сакаат да се вселат во поголем дом.
Во тој период до денес има голема разлика во цените на недвижностите, при што е забележан раст на становите од над 30 отсто. Во другите градови низ Македонија е забележан раст на цените на недвижностите, но сепак во помало темпо за разлика од Скопје, каде што сѐ уште има и најголем интерес за инвестирање во недвижности.
Постојат повеќе фактори за растот на цените на недвижностите, пред сѐ од глобален карактер, како што се политичко-економската состојба и растот на цените на енергенсите и градежните материјали, кои во најголема мера влијаат на цените на недвижностите. Исто така во услови на криза недвижностите сѐ уште се најсигурната инвестиција што доведува до зголемено побарување и секако, раст на цените.
Ланските прогнози на аналитичарите за цените на становите за 2024 година се исполнија. Тие тогаш очекуваа дека цените нема да се намалуваат и како клучна причина ја наведуваа високата цена на материјалите кои не поевтинуваат брзо.
Според последните податоци на Народна банка, цените на становите континуирано растат. Во третиот квартал тие се зголемиле за осум насто, додека пак во вториот квартал цените беа зголемени за 11 насто.
Според податоците на Државниот завод за статистика годинава изградбата на станови расте. Така во јули за кога има и последни податоци планирани за градба биле 808 станови. Се гради во сите региони, а најмногу во Скопје и во Пелагонискиот регион. Во скопските општини Центар и Карпош во овој месец била планирана изградба на 60 нови станови.
Што да очекуваме? Дали ќе се заситат конечно инвеститорите од огромниот профит, па ќе пуштат малку срце и ќе го намалат квадратот? Дали ќе се решат граѓаните да живеат во заедница со повеќе членови, како некогаш, па нема постојано да купуваат нови станови за своите деца? Или цената на квадратот ќе расте до бескрај, небаре купувате стан во Њујорк или во Дубаи?
Александар Гиноски, сопственик на Агенцијата за недвижности „Дарма дома“, која на пазарот е активна од 2011 година, посочува дека од првиот квартал досега не е голем порастот на цените, бидејќи се појавија повеќе нови градби на атрактивни локации во Скопје (Центар, Карпош и на почетокот на Аеродром).
Ланските прогнози на аналитичарите за цените на становите за 2024 година се исполнија. Тие тогаш очекуваа дека цените нема да се намалуваат и како клучна причина ја наведуваа високата цена на материјалите кои не поевтинуваат брзо.
„Во моментов не може да се предвиди дали ќе расте цената и во 2025 година, затоа што влијаат повеќе фактори кои се непредвидливи. Цените во Центар, Карпош и Аеродром се најскапи и тука големо влијание има состојбата на станот, староста на градбата и квалитетот. Има голема разлика во цената, но некогаш и локацијата игра попресудна улога отколку состојбата на станот. Бидејќи во моментов не постои сеопфатно истражување на пазарот за недвижности во Скопје, за да може да се следи ситуација како на берза, многу е неблагодарно да се генерализираат становите на некоја локација бидејќи влијаат многу фактори кои ја формираат цената, состојбата на зградата и на станот, лифт, катност, осветлување, опремен или празен, ориентација на истиот, парно или греење на струја, дали има балкон, димензии на соби, близина до училиште или градинка итн. Понудата и побарувачката на станови со мали квадратури е правопроционална, а во делот на куќи и станови со поголема квадратура е спротивно“, посочува Гиновски.
Ќе се стави ли крај на дивеењето на цените на становите?
Министерот за транспорт и врски, Александар Николоски, најави пад на цената на станбениот квадрат за 30% до 40% со нов проект од 3,5 милиони евра.
Акционерското друштво за изградба и управување со станбен и деловен простор има намера веќе од следната година да гради згради за комерцијална продажба на станови во Штип, Скопје и Битола со многу пониски цени од оние на приватните инвеститори.
Вртоглавиот раст на цените на становите е причина за следната година да се започне и проектот „Купи куќа за млади“, кој ќе обезбеди пристапни цени за младите што сакаат да купат или да изградат дом.
Николоски ги најави овие два проекти кои даваат надеж свој дом да имаат и оние со мала заработувачка.
Гиновски: „Во моментов не може да се предвиди дали ќе расте цената и во 2025 година, затоа што влијаат повеќе фактори кои се непредвидливи.“
Џозеф, кој предава управување со конфликти на Универзитетот „Џонс Хопкинс“, е близок со владејачката Демократска партија на претседателот Џо Бајден, а има големо искуство со Македонија и со Балканот како шеф на Меѓународната кризна група во 2001 и како заменик-шеф на мисијата на ОБСЕ на Косово.
Ветото на Бугарија, кое ја држи „во заробеништво“ европската перспектива на Македонија, изнуди реакции и во највисокиот врв на ЕУ. Така, високиот претставник на ЕУ за надворешна политика и безбедност Жосеп Борел изрази незадоволство поради недостигот од напредок во Бугарија во однос на отворањето на пристапните преговори со Македонија и со Албанија, додавајќи дека тоа покажува оти принципот на консензусот не е добро решение за носење одлуки во ЕУ. Тој истакна дека ЕУ мора да стори сѐ за да го вклучи Западниот Балкан во „својот свет“, нагласувајќи дека тоа ќе може да се направи со покана на земјите од регионот да учествуваат на состаноците на министрите за надворешни работи на ЕУ и на други собири.
„Овој случај уште еднаш покажа дека консензусот е проблем при одлучувањето. Не можеме да продолжиме, затоа што една земја блокира. Мораме да продолжиме и да го спречиме гаснењето на европскиот пламен на Западниот Балкан“, потенцира Борел.
На иста линија е и германскиот канцелар Олаф Шолц, кој посочува оти Македонија е пример за направени жртви на патот кон ЕУ.
Драгутин Глигориќ Драгутин Глигориќ од агенцијата „Глигориќ некретнине“ Д.О., Белград, која е основана пред неполни 3 години, а е формирана од професионален менаџмент и агенти со долгогодишно искуство и работа на пазарот на недвижности, вели дека пазарот на недвижности во Белград е стабилен со тренд на понатамошен раст и развој. По пандемијата со корона-вирусот и експлозивниот раст во 2020 и 2021 година, цените се стабилизираа со тренд на понатамошен раст, што зборува за издржливоста на пазарот на недвижности и покрај глобалните предизвици и зголемената инфлација.
Цените на недвижностите се зголемени за 4,74% во првиот квартал од 2024 година во однос на првиот квартал од 2023 година, покажуваат податоците на Републичкиот геодетски завод на Србија. Вкупната вредност на трансакциите во првиот квартал од 2024 година изнесува 1,4 милијарди евра, а во вториот квартал од 2024 година изнесува 1,8 милијарди евра, што е за 8,4% повеќе во споредба со истиот период лани, т.е. за 4,6% повеќе во однос на првиот квартал од годинава. Од вкупниот број истргувани недвижности, најголем број се однесува на станови 56%, куќи 9%, градежно земјиште 8%, деловни простории и гаражи 8% и земјоделско земјиште 3% од вкупната вредност на пазарот на недвижности. Белград на вкупниот пазар на недвижности учествува со 50% од вредноста, па така во 2023 година, од вкупно 6,5 милијарди евра на територијата на Србија, Белград имал пазарна вредност на недвижности од 3,25 милијарди евра. Исто така, во првата половина на 2024 година, од вкупната вредност на прометот со недвижности од 3,2 милијарди евра, во Република Србија, околу половина од вредноста се однесува на пазарот на недвижности во Белград.
Цената на квадрат во нова зграда во Белград е во просек околу 3.000 евра, а во стара околу 2.400 евра, со тоа што цените значително варираат во однос на локацијата, па се движат од 1.800 евра во периферните делови на Белград до 10 – 11.000 евра во престижниот станбен комплекс Белград на вода (BW). И цените на становите во старите згради зависат, пред сѐ, од локацијата и во просек се за 10% до 20% помали од просечната цена на квадрат во новоградбите. Најскапи станови секако има во комплексот BW, каде што стан се продава и до 11.000 евра, а потоа следуваат одредени локации во централните општини (Стари Град, Врачар, Савски Венац), како и во Нов Белград. Најскапиот стан годинава е продаден за 1,15 милиони евра во комплексот Белград на вода, како и една куќа во Сењак, чија трансакциска вредност изнесувала 3,5 милиони евра.
Во Белград пазарот на недвижности постојано расте и се карактеризира со зголемување на инвестициската изградба и понуда од една страна, проследено со зголемување на побарувачката од друга страна. Тоа влијае на стабилноста на пазарот на недвижности и на статусот на Белград како најбарано место за домување и инвестирање во недвижности, т.е. безбеден начин за инвестирање и одржување на реалната вредност на капиталот и вложените пари
Според проценките на експертите за недвижности, пазарот на недвижности во Србија и во Белград ќе продолжи со понатамошен развој, како и со пораст на цените. На тоа пред сѐ ќе влијае натамошниот раст на инвестициите во инфраструктурата, пред сѐ поврзани со Светската изложба ЕКСПО во 2027 година и изградбата на три линии на метрото во Белград, од кои првата линија „А“ треба да биде завршена и пуштена во сообраќај во 2028 година. Во овие големи државни инвестиции се вложени неколку милијарди евра. Овие инвестиции се дополнителен импулс за понатамошен раст на приватните инвестиции во изградба на станбено-деловни објекти во Белград. Исто така, зголемениот обем на градба во Белград е проследен со зголемена побарувачка за станови и други недвижности, како од домашните државјани, така и од оние од дијаспората и од странство. На зголемената побарувачка на пазарот на недвижности влијае и зголемениот реален раст на платите на вработените, како и зголемувањето на бројот на кредитни клиенти, а по намалувањето на референтните каматни стапки на Европската централна банка (ECB) и Народната банка на Србија (НБС), предизвикани од намалувањето на стапките на инфлација во ЕУ и во Република Србија.
