Mладите се нашиот фокус и главен приоритет!

Македонија е спој на различни култури кои пулсираат во ритамот на црвено-жолтата боја која ја асоцира нашата врела крв и сонцето кое е заштитниот знак на земјата од која произлегува најдоброто вино. Земјата во која се нижи тутунот, нашето македонско злато, и во која секој човек ќе го сподели со познат и непознат своето парче леб и енергија, вели министерот за земјоделство, шумарство и водостопанство, Цветан Трипуновски, во интервју за „Магазинот за туризам и менаџмент“.

Пелагонија некогаш беше преполна со обработено земјиште, денеска сѐ помалку земјоделци се заинтересирани да работат, најмногу поради проблемите со работна сила. Кои се идните планови за Пелагонискиот Регион?  

Генерално се намалува бројката на земјоделци низ Македонија, па и пошироко. Статистиките велат дека повозрасните лица кај нас се занимаваат со земјоделство. Ние како министерство се залагаме младите во што поголем број да се ангажираат во земјоделството. Една од активностите кои може да придонесат е производите што имаат ниски откупни цени за кои земјоделците немаат економска оправданост за да ги произведуваат, можат да бидат заменети за други земјоделски култури што се атрактивни и кои се бараат на пазарот.

 „Отворен Балкан“ покажа и докажа дека Македонија има многу потенцијал во винскиот туризам. Кои се идните планови за зголемување на инвестициите во овој сектор и дали има интерес од странски фирми да се занимаваат со оваа гранка? 

Во право сте, регионот знае дека Македонија има огромен потенцијал за вински туризам, а саемите како што е „Отворен Балкан“ се една одлична можност за добра промоција и организација на нашите штандови. Годинава се претставивме одлично и очекувам да има резултати. Винскиот сектор е еден од поважните сектори во земјоделството. Се работи на изработка на 5-годишна програма за поддршка на производството на грозје и вино, како и поддршка на винскиот туризам. Нашите заложби се да се промовира македонското вино на странските пазари, да се зголемат површините под винова лоза, односно  продажбата и извозот на флаширано вино, како и зголемување на сместувачките капацитети во врска со винскиот туризам.

Иселувањето е еден горлив проблем. Во земјоделството, младите сѐ помалку се заинтересирани да инвестираат. Дали има Владата стратегија како да се поттикнат идните генерации за производство во земјоделството?

Секако дека младите се во нашиот фокус.  Агросекторот старее и  сѐ помалку млади ја преземаат работата од родителите или, пак, отвораат нов сопствен бизнис. Преку мерките од програмите за финансиска поддршка, сакаме да ги мотивираме младите да започнат свој бизнис и активно да се вклучат во земјоделството. Младите земјоделци добиваат дополнителна помош при користењето на програмата за финансиска поддршка на руралниот развој.  Земјоделците  на возраст од 18 до 40 години при бодувањето добиваат повеќе бодови од другите земјоделци како зголемен процент при кофинансирање. Дополнително, младите земјоделци се ослободуваат 3 години од плаќање закупнина на  државно земјоделско земјиште. Сето ова е дел од мерките и активностите преку кои сакаме да ги поттикнеме младите да се занимаваат со земјоделско производство. Треба луѓето во руралните средини не само да опстојат, туку и  квантититативно и квалитативно да придонесат во производството на храна. 

Државниот завод за статистика во последниот извештај констатира дека има намалување на откуп и продажба на земјоделски производи за 14,4 проценти. Каква стратегија има ресорното министерство за зголемување на извозот?

Точно е дека има намалување на откупот и продажбата на земјоделските производи. Најголема причина е недостигот на работна сила поради масовното иселување на младите од државата, како и на одредена категорија луѓе што се занимаваат со одредено земјоделско производство. Од друга страна се откупот на земјоделски производи, нерегулирањето на откупните цени, земјоделско земјиште кое не се обработува, се бележи пораст  на старосната граница на луѓето што се занимаваат со земјоделско производство. Како министерство, работиме да ги определиме стратешките култури, да се дефинираат производни цени за овие култури, програмите за финансиска поддршка се подготвуваат  внимателно, сѐ со цел да дадат најголем бенефит за земјоделците. Програмите за финансиска поддршка се механизам за да се раздвижи и да се мотивира  земјоделското производство. Тоа би значело сето она што ќе се предвиди во програмите, да биде ефикасно остварливо во пракса. 

Контактите што ги остваруваме преку отворање на пазарите надвор од границите на државата, можноста за промоција на квалитетните земјоделски производи низ целиот свет преку одржување на присуство на манифестации и саеми, зголемена дипломатска промоција – сето ова се можности за кои се надеваме дека во иднина ќе дадат резултат.

Кои се најголемите предизвици со кои се соочувате како министер во Владата?

Предизвиците се големи. Затекнавме ситуација во земјоделството која не е оптимистичка, но изминативе месеци интензивно со моите соработници работиме на изнаоѓање решенија за наталожените проблеми, закочени проекти и слично. Нашите визионерски идеи ќе испливаат на површина кога ќе се решат затекнатите  проблеми,  кога ќе се создаде  пријатна клима (ја создаваме) за промоција на реални проекти кои ќе дадат резултати, не само моментални туку и долгорочни. Алармот беше вклучен речиси во сите сектори. Со ребаланс на буџетот и  со брз интензитет ги исплативме заостанатите субвенции, кои со години не им биле исплатени на земјоделците, а исплативме и значителна сума на субвенции за 2024 година.   Во делот на шумарството, организираме акции за пошумување. Го одглавивме проектот за инвентаризација на шумите што беше застанат пет години, со што се инвентирани 20% од шумите. Ќе се воведе електронско следење на дрвната маса, со што ќе се следи процесот  од сеча до крајниот потрошувач, сѐ со цел спречување на нелегалната сеча на дрва.  Ги покренавме и активностите кои се однесуваат на заштита на растенијата и животната средина од неконтролираната употреба на пестициди и ѓубрива. Отворивме постапка за донесување на национален акционен  план кој ќе ги следи сите овие активности, како и акционен план за интегрирана заштита на растенијата, кој очекуваме дека ќе биде донесен некаде во април-мај 2025. 

Горлив проблем со кој се соочува македонското земјоделство е проблемот со Водостопанство и системите за наводнување во нашата земја. Само за потсетување, уште во првите денови ги исплативме четирите заостанати плати на вработените на АД „Водостопанство“. Се направи негово финансиско стабилизирање. Направивме нова дополнета  инвестициона програма на Управата за водостопанство за реализација на  проектите како санација на четврта гранка на ХМС „Липково“, санација/автоматизација на пумпната станица „Таор“ и набавка на резервни делови за санација на хидросистемите низ државата со кој управува АД „Водостопанство“. Во делот на речните корита, со  Дирекцијата за заштита и спасување и ЗЕЛС, ги утврдивме критичните точки низ целата држава и веќе се постапува по нив за прочистување на речните корита.  Голем предизвик во светот, па и во Македонија, се климатските промени. Во моментов, голем дел од нашиот фокус се стратегиите за промените кои влијаат во земјоделскиот сектор. Листата на предизвиците е голема, желбата за да се надминат кај мене е уште поголема. Работам интензивно, постојано сум на терен, добивам директни информации и гледам во реално време да надминеме сѐ!

Каква е соработката помеѓу останатите министерства во Владата? Колку често работите на заеднички проекти?

Одлична е соработката  со сите мои колеги-министри на Владата, како и со градоначалниците. Ние имаме редовни средби во Владата, се координираме, контактираме и соработуваме. Тука ќе ги споменам и пратениците кои даваат максимална поддршка на голем дел од настаните и проектите кои ги работиме.  Најголемата соработка ни се одвива со Министерството за транспорт и врски, со Јавното претпријатие за патишта, каде што го одблокиравме тригодишниот процес за изградба на „Коридорот 8“, кој беше заглавен   со трајната пренамена на земјоделското земјиште и шумите. Соработуваме со Министерство за животна средина, со кое ги покренуваме сите акции за заштита на животната средина, вклучувајќи ги пошумувањето и санацијата на опожарените површини за намалување од загадувањето од CO2. Имаме и соработка со Министерство за здравство, каде што во целост го следиме и го мониторираме одгледувањето на растенија за производство на опојни дроги за медицински потреби. Со Министерството за финансии соработката е во насока на обезбедување на потребните финансиски  средства. Со Министерство за европски прашања имаме исто така добра соработка со оглед на тоа дека нашето Министерство е одговорно за три поглавја за правото на Европската Унија. Министерството за надворешни работи е наш партнер во делот на меѓународната политика и регионалната соработка и трговијата од скоро, во насока на извоз на нашите производи надвор од границите. Да ја спомнам соработката и со Министерството за внатрешни работи. Водиме редовна координација со Министерството за правда и со Секретаријат за законодавство во поглед на донесување законски и подзаконски акти, да не испуштам некој, па да ми замерат моите колеги, секако нашата соработка со сите институции е важна и плодна, овие неколку ги издвоив бидејќи имаме секојдневна комуникација.

Работните обврски налагаат и да патувате и да посетувате други земји. Кое место ви оставило најголем впечаток?

Работните обврски и неодложните состаноци и активности придонесуваат да сум повеќе активен во Министерство, како и на терен низ Македонија. Кога започнав со работа, се соочив со низа предизвици кои бараа максимална посветеност и работа со тимот, па затоа службените патувања и покани ги оставив за во годината која е пред нас. Во изминатиов период имам остварено само три кратки посети во соседството. Од земјите и местата кои ги имам посетено пред да станам Министер, можам да кажам дека секое место и земја што сум ја посетил ми оставила по некој свој впечаток бидејќи си носи своја  посебна уникатност, убавина, култура.

Македонија можеби е мала, но е земја полна со природни убавини. Кои места ги посетувате најчесто со вашите најблиски и со семејството?

Ова е вистинско прашање за мене. Мислам дека нема педа во државава која не сум ја посетил. Нема некое место каде што не сум бил и не е ова субјективен одговор, но Македонија е најубава. Имаме сонце, имаме прекрасни реки, езера, убави планини, прекрасна флора и фауна, како и манастири кои се наше големо богатство. Секогаш  уживам кога имам можност да поминам одредено време во природа со семејството и кога ќе им се препуштиме на убавините.  Го сакам Охрид, ја сакам Струга, Дојран, Пелистер, Шара, Смоларските Водопади, Елен мост во Гари  како и прекрасното Крушево. Навистина, листата е голема. Тука, во околината на Скопје, најчесто ги посетуваме  Водно, Матка и Козјак.

Македонија е позната по убавата храна. Странските гости и дипломати во земјава често знаат да го пофалат бурекот во пекарниците и домашниот ајвар. Кое е вашето омилено македонско јадење?

Нашата земја има прекрасна кујна. Имаме извонредна гастрономска традиција која треба да ја негуваме. Нашите традиционални пити, ѓомлезе, ајвар, сирење, гравче, сарма, подварок. Нема Македонец кој не си ја сака својата кујна, нема странец кој не ги пофалил нашите јадења. Нашите кулинарски шефови се помеѓу најдобрите во светот. Уживам во македонската храна, ќе ги споменам и нашите вина кои со својот богат вкус ги надополнуваат јадењата. Ние сме народ со добра душа, љубов и позитивна енергија, а сето тоа се синтетизирало во храната која ја уживаме.

Кога ги посетувате странските земји, што е она што прво им го велите за Македонија?

Им велам дека ние сме народ кој со полна душа, весело срце и добра песна  може да го угостат секого. Им велам дека Македонија е спој на различни култури кои пулсираат во ритамот на црвено-жолтата боја, која ја асоцира нашата врела крв и сонцето кое е заштитниот знак на земјата од која произлегува најдоброто вино. Земјата во која се нижи тутунот, нашето македонско злато и во која секој човек ќе го сподели со познат и непознат своето парче леб и енергија. Им препорачувам, ако не ја посетиле, да ја посетат и задолжително да ги пробаат нашите традиционални специјалитети, нашите вина и природни богатства.